Ήταν 4 Σεπτεμβρίου 1972 όταν ο Μαρκ Σπιτς βγήκε από την πισίνα του Μονάχου με το έβδομο χρυσό μετάλλιο κρεμασμένο στο στήθος του. Εκείνη η μέρα δεν σήμαινε μόνο έναν αθλητικό άθλο· ήταν η στιγμή που η κολύμβηση βγήκε από τη σκιά και έγινε παγκόσμιο θέαμα. Μέχρι τότε οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν υπόθεση στίβου· μετά τον Σπιτς, η πισίνα έγινε ο νέος ναός.
Η εικόνα του με το μουστάκι, τα ρεκόρ που έπεφταν το ένα μετά το άλλο, η απόλυτη κυριαρχία του σε μια εβδομάδα που έμοιαζε ατελείωτη: όλα αυτά έγιναν θρύλος. Δεν ήταν μόνο τα ρεκόρ χρόνου· ήταν το πώς έδειξε στον κόσμο ότι ο κολυμβητής μπορεί να είναι σταρ, ότι η πισίνα μπορεί να μαγέψει όσο το στάδιο.
Από εκείνο το καλοκαίρι και μετά, η κολύμβηση μπήκε σε νέα εποχή. Δημιουργήθηκαν προγράμματα προπόνησης που αντέγραφαν την εκρηκτική δύναμη του Σπιτς, άρχισαν να χτίζονται πισίνες σε σχολεία και πανεπιστήμια, η τηλεόραση βρήκε στο νερό ένα νέο προϊόν. Το άθλημα μετατράπηκε σε επένδυση και οι χώρες άρχισαν να στέλνουν ταλαντούχα παιδιά με όνειρο να γίνουν «ο νέος Σπιτς».
Από τον Σπιτς στον Φελπς και πιο πέρα
Τρεις δεκαετίες μετά, ένας άλλος Αμερικανός, ο Μάικλ Φελπς, θα ξεπερνούσε τον Σπιτς με οκτώ χρυσά στο Πεκίνο το 2008. Ο ίδιος όμως αναγνώριζε ότι χωρίς εκείνο το καλοκαίρι του ’72, δεν θα υπήρχε το μονοπάτι. Η κολύμβηση απέκτησε το δικό της «σύγκριση γενεών» και μαζί της ένα διαρκές ερώτημα: μέχρι πού φτάνουν τα ανθρώπινα όρια στο νερό;
Οι στολές πολυουρεθάνης που απαγορεύτηκαν, η βιομηχανία της διατροφής, τα data analytics στην προπόνηση, ακόμη και η ψυχολογία των αθλητών έδειξαν ότι το μέλλον δεν είναι μόνο στα μπράτσα και στην αντοχή. Είναι στη συνεργασία με την επιστήμη, στην ελεγχόμενη τεχνική, στην πειθαρχία του μυαλού.
Η Ελλάδα είχε και έχει τη δική της συμβολή. Από τον Σπύρο Γιαννιώτη που άγγιξε το χρυσό στο Ρίο ως τον Απόστολο Χρήστου και τη νέα γενιά που κυνηγά τελικούς, το άθλημα εδώ δεν έχει τους ίδιους πόρους, αλλά έχει πάθος. Κι αυτό δείχνει ότι το μέλλον δεν ανήκει μόνο στις υπερδυνάμεις· ανήκει και σε όσους κρατούν ζωντανή τη φλόγα του νερού.
Το αύριο της κολύμβησης
Σήμερα βλέπουμε την κολύμβηση να κινείται σε δύο κατευθύνσεις. Από τη μία, τα ρεκόρ γίνονται όλο και πιο δύσκολα· οι χρόνοι έχουν φτάσει σε επίπεδα που πριν λίγα χρόνια έμοιαζαν αδιανόητα. Από την άλλη, η τεχνολογία ανοίγει νέες δυνατότητες: υποβρύχιοι αισθητήρες, προσομοιωτές κίνησης, ρομποτικές κάμερες που παρακολουθούν κάθε χτύπημα.
Το ερώτημα είναι αν η κολύμβηση θα παραμείνει ανθρώπινη υπόθεση ή αν θα μετατραπεί σε αγώνα βιοτεχνολογίας. Ο Σπιτς κέρδιζε με την καρδιά και την πειθαρχία. Ο Φελπς με τον όγκο δουλειάς και την ανάλυση. Η νέα γενιά ίσως χρειαστεί να βρει ισορροπία ανάμεσα σε σώμα, τεχνολογία και ψυχή.
Εκεί είναι το μέλλον: σε έναν κόσμο όπου η κολύμβηση θα συνεχίσει να μας θυμίζει ότι το νερό δεν είναι μόνο στοιχείο επιβίωσης· είναι πεδίο ονείρου. Και κάθε φορά που ένας αθλητής θα σπάει την επιφάνεια και θα πετάγεται μπροστά, θα κουβαλά μαζί του τη σκιά του Σπιτς, το άθλημα του Φελπς και την ελπίδα ότι τα ανθρώπινα όρια δεν είναι ποτέ τελεσίδικα.